Ignacy Jan Paderewski
Wybita postać polskiej kultury i polityki. Pianista, kompozytor, działacz społeczny, mąż stanu. Premier rządu Rzeczypospolitej oraz minister spraw zagranicznych, który w imieniu Polski podpisał Traktat Wersalski. Wielki patriota – „Ojciec Niepodległości Polski”.
„Walczyć o Ojczyznę to największy obowiązek i największy dla Polaka zaszczyt” – I.J. Paderewski
Ignacy Jan Paderewski urodził się 18 listopada 1860 r. w Kuryłówce na Podolu – ziemiach zaboru rosyjskiego. Był wybitnie uzdolniony muzycznie. Swój talent rozwijał ucząc się gry na fortepianie pod okiem nauczycieli domowych, aby następnie w 1872 r. rozpocząć studia w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Kształcenie muzyczne kontynuował studiując w Berlinie, kunszt pianistyczny doskonalił w Wiedniu. W tym czasie już komponował, napisał m.in.: miniatury fortepianowe, Sonatę na skrzypce i fortepian a-moll (1880 r.) oraz „Fantazję polską” na fortepian i orkiestrę op. 19 (1883 r.). W 1888 r. zagrał serię koncertów w paryskiej Salle Erard, które zapoczątkowały jego wielką karierę pianisty.
Pierwsze tournée w USA Ignacy Paderewski odbył w 1891 r., występy dla amerykańskiej publiczności przyniosły mu wielkie uznanie. Występował odtąd prawie we wszystkich krajach Europy i obu Ameryk, a także w Afryce i Australii. Nadal zajmował się kompozycją. Stworzył m.in.: Koncert a-moll na fortepian i orkiestrę op. 17 (1888 r.), operę „Manru” (1900 r.), Sonatę fortepianową es-moll op. 21 (1903 r.) i Symfonię h-moll „Polonię” (1907 r.), która powstała jako „hołd patriotyczny dla ojczyzny”. Twórczość kompozytorską Paderewski porzucił około 1910 r., kiedy to był u szczytu kariery pianistycznej.
Po wybuchu I wojny światowej włączył się w działalność społeczno-polityczną. Na początku 1915 r. Ignacy Paderewski wyjechał do Szwajcarii, aby następnie poprzez Francję oraz Wielką Brytanie dotrzeć do Stanów Zjednoczonych. Podczas pobytu w USA wspierał różne inicjatywy związane z kwestią niepodległości Polski. Zorganizował ponad 300 spotkań, podczas który nie tylko koncertował, ale również przemawiał i zachęcał do udzielania pomocy walczącym o wolność Polakom. W wyniku działań Ignacego Paderewskiego do Armii Polskiej we Francji zgłosiło się prawie 30 tys. ochotników z USA.
Ignacy Paderewski był człowiekiem sławnym, uznanym, dzięki czemu miał możliwość dotarcia do najważniejszych polityków państw zachodnich, wśród nich szukał poparcia idei niepodległości Polski. Spotkał się z prezydentem T. W. Wilsonem, przekonując go do wsparcia sprawy polskiej. W styczniu 1917 r. przedstawił Prezydentowi USA memoriał dotyczący konieczności odbudowy niepodległego i suwerennego państwa polskiego. 28 sierpnia 1917 r. Paderewski został członkiem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, zostając jego przedstawicielem w USA.
Ignacy Paderewski będąc wielkim polskim patriotą, działał na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości, wywołał dyskusję i wzbudził zainteresowanie świata wyzwoleniem Ojczyzny z rąk zaborców. Jego działania w dużej mierze przyczyniły się do tego, że w przemówieniu do kongresu w styczniu 1918 r. Woodrow Wilson ogłosił odbudowę niepodległej Polski z dostępem do morza jako jeden z warunków zawarcia trwałego pokoju. Istotną rolę odegrał także w przyjęciu 3 czerwca 1918 r. deklaracji, w której Wielka Brytania, Francja i Włochy uznawały powstanie zjednoczonej i wolnej Polski.
26 grudnia 1918 r. Paderewski przybył do Poznania. Jego wizyta wywołała w mieście wielką patriotyczną manifestację, przyczyniając się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na początku stycznia 1919 r. Paderewski przyjechał do Warszawy, gdzie został entuzjastycznie przywitany przez kilkadziesiąt tysięcy osób. To w Warszawie, pod hotelem „Brystol” przemówił do tłumu oświadczając:
„Przybywam do Was z daleka, zza Oceanu i przywożę Wam pokłon i pozdrowienie 4 milionów Polaków, których dola i niedola wygnała za morza, a którzy bynajmniej nie wynarodowili się na obczyźnie – przeciwnie żyją i pracują z myślą o ukochanej polskiej ziemi, do której wrócić pragną z całej duszy”.
„Nie przyszedłem po dostojeństwa, sławę, zaszczyty, lecz aby służyć, ale nie jakiemuś stronnictwu. Szanuję wszystkie stronnictwa, lecz nie będę należał do żadnego. Stronnictwo powinno być jedno: Polska, i temu jednemu służyć będę do śmierci”.
16 stycznia 1919 r. Marszałek Józef Piłsudski powołał Paderewskiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów oraz jednocześnie ministra spraw zagranicznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu.
W imieniu Polski, 28 czerwca 1919 r., Paderewski złożył podpis pod Traktatem Wersalskim.
9 grudnia 1919 r. Paderewski ustąpił z funkcji premiera. W styczniu 1920 r. wyjechał do Szwajcarii. Przebywając za granicą w dalszym ciągu reprezentował Polskę, będąc m.in. delegatem przy Radzie Ambasadorów i delegatem do Ligi Narodów.
W 1921 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, z Ojczyzną utrzymywał stały kontakt np. wspierał finansowo założoną z jego funduszy w 1920 r. „Rzeczpospolitą”.
W latach trzydziestych zaangażował się w proces jednoczenia sił opozycyjnych wobec rządów sanacji. W 1937 r. poparł ideę zjednoczenia Narodowej Partii Robotniczej, Chrześcijańskiej Demokracji i Związku Hallerczyków w ramach Stronnictwa Pracy.
Po wybuchu II wojny światowej, mimo gnębiących go dolegliwości i podeszłego wieku, objął przewodnictwo powstałej w grudniu 1939 r. we Francji Rady Narodowej RP. W sierpniu 1940 r. Paderewski podjął decyzję o wyjeździe do Stanów Zjednoczonych, aby ponownie szukać pomocy dla Polski.
W przemówieniu radiowym, poprzedzających jego podróż, Ignacy Paderewski oznajmił:
„Poświęciłem życie dla swojej Ojczyzny. Służyłem jej z całego serca i ze wszystkich sił moich, a wiecie, jak bardzo jest ona teraz nieszczęśliwa i jak cierpi. To ona wezwała mnie do służby. W takich okolicznościach nie liczy się ani wiek, ani stan zdrowia, ani ryzyko ciężkiej i długiej podróży”.
Ignacy Paderewski zmarł 29 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku. Pochowano go na cmentarzu wojskowym Arlington w Waszyngtonie.
W 1992 r. jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w archikatedrze św. Jana w Warszawie. Ignacy Paderewski odznaczony był m.in. Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego, Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta i pośmiertnie Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.